Παρακάτω θα βρείτε περισσότερα στοιχεία για τα κυριότερα θεραπευτικά εργαλεία
που χρησιμοποιώ μέσα από κάποιες περιεκτικές απαντήσεις που προσπάθησα
να δώσω στις συχνότερες ερωτήσεις που μου έχουν απευθύνει οι άνθρωποι στην αρχή της συνεργασίας μας:
Σύμφωνα με την Συνθετική Ψυχοθεραπεία, καμία μεμονωμένη σχολή και μορφή ψυχοθεραπευτικής πρακτικής δεν μπορεί να είναι απολύτως αποτελεσματική, ούτε να ικανοποιεί επαρκώς τα αιτήματα όλων των ατόμων που ζητούν βοήθεια από την ψυχοθεραπεία.
Γι αυτόν τον λόγο, η συνθετική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εξατομίκευση της θεραπευτικής πρακτικής σύμφωνα με τα αιτήματα και τις προσωπικές ανάγκες κάθε ανθρώπου που ζητά βοήθεια. Η συνθετική προσέγγιση έχει στόχο την εξοικείωση κι εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή στις σημαντικότερες θεραπευτικές σχολές, ώστε να μπορεί να συνθέτει θεωρίες και τεχνικές ανάλογα με την περίπτωση του εκάστοτε θεραπευόμενου. Παρόλο που αυτό ακούγεται φιλόδοξο και απαιτεί αρκετή πείρα και κατάρτιση, είναι ωστόσο ένας ιδανικός τρόπος προσέγγισης στην ψυχοθεραπεία, καθώς παίρνει τις πιο κατάλληλες θεωρητικές ιδέες και πρακτικές τεχνικές από τις βασικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις και τις συνθέτει σε ένα αμάλγαμα ειδικά προσαρμοσμένο στις θεραπευτικές ανάγκες των ανθρώπων που έχουν ανάγκη από ψυχοθεραπευτική βοήθεια.
Στόχος του ψυχοθεραπευτή που ακολουθεί την Συνθετική Προσέγγιση είναι να ενσωματώσει στην προσωπική του προσέγγιση στη θεραπεία-τουλάχιστον δύο- διαφορετικές θεωρίες, μεθόδους & τεχνικές ψυχοθεραπείας –π.χ. συστημική, εικαστική, EMDR κλπ-
Η συστημική οικογενειακή θεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας στην οποία συμμετέχει όλη η οικογένεια, όταν επιθυμεί μια εξωτερική διευκόλυνση, για να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα που παρουσιάστηκε σε ένα ή περισσότερα μέλη της, να βελτιώσει τις οικογενειακές σχέσεις ή να λάβει ψυχολογική υποστήριξη σε μια δύσκολη περίοδο που περνάει.
Η οικογένεια είναι ένα σύστημα σχέσεων μέσα στο οποίο αλληλεπιδρούμε με τους άλλους. Ό,τι κάνει το κάθε μέλος της – είτε γονιός είτε παιδί – επηρεάζει την οικογένεια, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζεται από αυτήν.
Όταν κάποιος εμφανίζει ένα σύμπτωμα (ψυχολογικό, ψυχοσωματικό ή κάποιο πρόβλημα συμπεριφοράς), στη συστημική οικογενειακή θεραπεία αναζητάμε το νόημα αυτού του συμπτώματος στο πλαίσιο των σημαντικών σχέσεων του ανθρώπου. Και οι πιο σημαντικές μας σχέσεις είναι συνήθως οι οικογενειακές. Πολλές φορές η εμφάνιση ενός συμπτώματος σε έναν άνθρωπο δηλώνει κάποια δυσκολία στην επικοινωνία και τις σχέσεις της οικογένειας.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι: “τι σημαίνει αυτό το πρόβλημα για αυτό τον άνθρωπο, αυτή τη στιγμή, μέσα στις σημαντικές σχέσεις του;”. Έτσι καλείται η οικογένεια, ώστε να αναζητήσουμε μαζί απαντήσεις. Εφόσον το “πρόβλημα” το βιώνουν όλοι, είτε αποδίδεται σε έναν είτε σε πολλούς, προσκαλούνται όλοι στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων.
Αυτό που επιδιώκει ο ψυχολόγος στη συστημική οικογενειακή θεραπεία δεν είναι απλά και μόνο να εξαφανιστεί το σύμπτωμα που ταλαιπωρεί έναν. Με βάση τις αντιλήψεις, τα δυνατά σημεία και την ιστορία της οικογένειας, επιδιώκεται η ανάπτυξη όλων των μελών της, ώστε να έχουν πιο λειτουργικούς τρόπους επικοινωνίας και εξεύρεσης λύσεων στα προβλήματα. Να μπορούν να χρησιμοποιήσουν το δυναμικό τους στην εξέλιξη της ζωής και των επιδιώξεών τους, αντί να το χρησιμοποιούν στο να αντέχουν τα υφιστάμενα προβλήματα.
SANE:System Attachment Narrative Encephalon
Η συστημική ψυχοθεραπεία εμπλουτίζεται με τη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού (attachment) του John Bowlby , με τις βασικές παραδοχές της αφηγηματικής ψυχολογίας, καθώς και με τα συναφή ευρήματα από τον τομέα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο.
Η θεωρία του συναισθηματικού δεσμού προσφέρει μια αναπτυξιακή θεωρία για τον τρόπο που αναπτύσσεται η προσωπικότητα και για τα αίτια των μετέπειτα δυσκολιών που σχετίζονται με την οικογενειακή δυναμική, χωρίς να ενοχοποιεί την οικογένεια. Διαπιστώνει τα διαγενεολογικά μοτίβα που συντηρούν τη συναισθηματική ανασφάλεια των παιδιών και τον τρόπο που αυτή η ανασφάλεια επηρεάζει τις κατοπινές ενήλικες σχέσεις.
Κλειδί για τη μεταβίβαση μοτίβων συναισθηματικής ασφάλειας-ανασφάλειας από το γονιό στο παιδί αποτελεί η αφήγηση εμπειριών και ο βαθμός συγκρότησής της. Μεγάλη σημασία για το βαθμό συγκρότησης έχει το κατά πόσο ο γονιός είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του. Η εικόνα του εαυτού συγκροτείται μέσα από αφήγηση ιστοριών και διάλογο με τους γονείς ο οποίος εσωτερικεύεται. Ο εαυτός μας αποτελεί μια αυτοβιογραφική αφήγηση η οποία εξελίσσεται παράλληλα με έναν εσωτερικό διάλογο μεταξύ πολλών φωνών μας που συνυπάρχουν. Το ποια φωνή (αυστηρή, τρυφερή) θα επικρατήσει κάθε φορά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πρώιμες εμπειρίες μας στο πραγματικό διάλογο με τους γονείς μας αλλά και κατοπινές εμπειρίες μας με σημαντικούς άλλους.
Τα ευρήματα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο, το πολυπλοκότερο γνωστό σύστημα, τονίζουν την αποτύπωση των πρώιμων αλλά και των κατοπινών εμπειριών μας, θετικών και αρνητικών στα νευρωνικά μας κυκλώματα. Οι ερευνητές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη σημασία των πρώιμων συναισθηματικών δεσμών, αλλά και στη σημασία της αφήγησης ως το μέσο επιρροής και αλλαγών στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μας. Ο εγκέφαλος συνεχίζει να πλάθεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό και στην κατοπινή ζωή, και μπορεί να αναπτυχθεί προς ευεργετική κατεύθυνση μέσα από επανορθωτικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όπως αυτές που προσφέρει, στο ιδιαίτερων συνθηκών περιβάλλον της, η ψυχοθεραπεία.
Η εικαστική ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική προσέγγιση η οποία αξιοποιεί εκτός από το διάλογο και τη σκέψη όπως οι περισσότερες υπόλοιπες προσεγγίσεις, και τη δημιουργία εικαστικών προϊόντων για την αναγνώριση, έκφραση και επεξεργασία συναισθημάτων και προβληματισμών. Επιπλέον όφελος αποτελεί το γεγονός ότι το εικαστικό προϊόν σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο είναι κάτι «απτό», χειροπιαστό με το οποίο ο δημιουργός του μπορεί να «συνομιλήσει» σε ένα επίπεδο χωρίς λογοκρισία.
Για τα παιδιά-εφήβους η πρόκληση να ασχοληθούν με εικαστικά υλικά, συνιστά μια εκπληκτική ευκαιρία για τη διευκόλυνση, ενίσχυση και προαγωγή της ψυχικής τους ανάπτυξης. Το συγκεκριμένο μέσο βοηθά το παιδί-έφηβο: να εκφράσει-εξωτερικεύσει συναισθήματα, σκέψεις και αντιλήψεις να επικοινωνήσει μέσα από σύμβολα και οπτικές διηγήσεις να ανακουφιστεί από οδυνηρά συναισθήματα να ξεπεράσει τραύματα και απώλειες.
Η εικαστική έκφραση αποτελεί ένα μη απειλητικό εργαλείο για την ενίσχυση και τη βελτίωση της επικοινωνίας, έτσι ο εικαστικός θεραπευτής έχει όλες τις απαραίτητες ενδείξεις για να αξιολογήσει την ανάπτυξη και πρόοδο του παιδιού, να καταλάβει πως το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό και την οικογένειά του, να αξιολογήσει το ψυχικό τραύμα, τις συναισθηματικές δυσκολίες και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Για παράδειγμα, αν δώσεις μορφή σε κάτι που σε τρομάζει, μπορείς τότε να το «ελέγξεις» συμβολικά και άρα να το επεξεργαστείς. Τα παιδιά το γνωρίζουν ασυναίσθητα αυτό και ενστικτωδώς ζωγραφίζουν συχνά πράγματα που τα τρομάζουν και έτσι ανακουφίζονται γιατί δίνουν μορφή στα πονεμένα αισθήματα και σκέψεις που τα ταλαιπωρούν. Μέσα από την εικαστική έκφραση γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους και βρίσκουν έναν ασφαλή χώρο πειραματισμού.
Πρόκειται για το «απόγειο» της ψυχοθεραπείας .
Οι πρακτικές διαφορές σε σχέση με την ατομική αφορούν πρώτον στο γεγονός ότι ενώ στη ατομική ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος αλληλεπιδρά πρόσωπο με πρόσωπο μόνο με τον ψυχοθεραπευτή του, στην ομαδική ψυχοθεραπεία η συνεδρία γίνεται με μια ομάδα ανθρώπων, και με συντονιστές ένα (ή δύο) ψυχοθεραπευτές και δεύτερον η διάρκεια της ατομικής συνεδρίας κυμαίνεται περίπου στα 50 λεπτά της ώρας σε εβδομαδιαία συνήθως συχνότητα και στα 90 λεπτά αντίστοιχα στην ομαδική συνεδρία. Ως προς το περιεχόμενο, κυρίαρχα θέματα στην ομαδική ψυχοθεραπεία αποτελούν οι διαπροσωπικές σχέσεις με υλικό τόσο από την αλληλεπίδραση των μελών εντός ομάδας όσο βέβαια και εκτός αυτής. Μέσα σε αυτό το υποστηρικτικό και προστατευμένο περιβάλλον, δίνεται η ευκαιρία να δούμε μέσα από την ανατροφοδότηση από τα υπόλοιπα μέλη πως πραγματικά σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους στη ζωή μας.
Ο ομαδικός ψυχοθεραπευτής επιλέγει ως υποψήφιους για την ομάδα τους θεραπευόμενους που μπορούν να αποκομίσουν οφέλη από αυτού του είδους την ψυχοθεραπεία.
Πρόκειται για μια ψυχολογική μέθοδο η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια μιας ψυχοθεραπείας συνδυαστικά ή μόνη της .
Η μέθοδος EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing -Οφθαλμοκινητική Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία) ασχολείται με τη θεραπεία βιωματικών διαταραχών και συναισθηματικών δυσχερειών που οφείλονται σε εμπειρίες που έχουν προκαλέσει συναισθηματικό μπλοκάρισμα είτε προέρχονται από δύσκολα γεγονότα της παιδικής ηλικίας, είτε από τραυματικά συμβάντα όπως επιθέσεις, φυσικές καταστροφές, ασθένειες, ατυχήματα, απώλειες, επαναλαμβανόμενες δυσλειτουργικές συμπεριφορές στο παρόν κ.α. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η μέθοδος EMDR μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη επεξεργασία τραυματικών αναμνήσεων, επιφέροντας έτσι σταθερές γνωσιακές, συναισθηματικές και σωματικές αλλαγές καθώς και σημαντική μείωση άλλου είδους συμπτωμάτων και κυρίως του άγχους.
Η EMDR είναι μια σύνθετη μέθοδος ψυχοθεραπείας που συνδυάζει στοιχεία από εδραιωμένες κλινικές θεωρητικές κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης της ψυχοδυναμικής, της γνωσιακής, της συμπεριφορικής και της προσωποκεντρικής. Η θεραπεία εστιάζει στα αντιληπτικά στοιχεία της μνήμης (συγκινησιακό, γνωσιακό και σωματικό) ώστε να επισπεύσει την πρόσβαση και την επανεπεξεργασία των γεγονότων που προκαλούν δυσφορία και να διευκολύνει μια συνοδευτική διαδικασία μάθησης. Ουσιαστικά όταν ένα ενοχλητικό γεγονός συμβαίνει, μπορεί να κλειδωθεί στον εγκέφαλο με την αρχική εικόνα, τους ήχους, τα συναισθήματα και τις αισθήσεις σώματος. Το δεξί ημισφαίριο με το αριστερό, όταν κανείς τραυματίζεται ψυχικά, δεν επικοινωνούν. Η μέθοδος EMDR ενεργοποιεί τις πληροφορίες και επιτρέπει στον εγκέφαλο να επανεπεξεργαστεί την εμπειρία, αυτή τη φορά προς όφελός του.
Η θεραπεία ζεύγους απευθύνεται σε ζευγάρια που επιθυμούν να είναι μαζί με έναν πιο υγιή και λειτουργικό τρόπο ή επιθυμούν να χωρίσουν με έναν τρόπο που δεν θα είναι επώδυνος και τραυματικός.
Στη θεραπευτική διαδικασία έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν θέματα που αφορούν τη σχέση τους, ώστε να κατανοήσουν βαθύτερα τους τρόπους που επικοινωνούν και διαχειρίζονται τις κρίσεις και τις συγκρούσεις τους. Στον διάλογο που αναπτύσσεται για τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις τους και τις προσδοκίες του ενός προς τον άλλο, ο θεραπευτής παροτρύνει τον κάθε σύντροφο να παρατηρεί τον εαυτό του, να μιλάει για τον εαυτό του και γι’ αυτά που αισθάνεται και χρειάζεται. Μ’ αυτό τον τρόπο περιορίζεται η τάση που έχουν τα ζευγάρια να προσπαθούν ν’ αλλάξουν ο ένας τον άλλο, να προβάλλουν τις αρνητικές πλευρές της σχέσης μόνο στον άλλο, άρα και να θεωρούν υπεύθυνο για οποιαδήποτε αλλαγή μόνο τον άλλο. Η διάρκεια της θεραπείας προσδιορίζεται από το αίτημα του ζευγαριού και από την οπτική του θεραπευτή, καθώς θεραπευτής και ζευγάρι διαμορφώνουν από κοινού ένα σχέδιο θεραπείας, το οποίο επαναξιολογείται σχετικά με τους στόχους που έχουν τεθεί.
Είναι η δυνατότητα συστηματοποιημένης εκτίμησης της λειτουργικότητας, των νοητικών ικανοτήτων, των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες μέσα από ένα πακέτο τεχνικών, μεθόδων, ψυχομετρικών τεστ και διαγνωστικών εργαλείων . Αυτό αν κριθεί απαραίτητο μπορεί να γίνει στην αρχή μιας θεραπευτικής διαδρομής για αξιολόγηση ή και στο μέσω προκειμένου να αναθεωρηθούν οι θεραπευτικοί στόχοι αλλά και να αξιολογηθεί η πορεία της θεραπείας με πιο απτά μέσα.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Το αίτημα, το κίνητρο, και τα δυσλειτουργικά συμπτώματα διαφέρουν σε περιεχόμενο και ένταση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πολύ συχνά κάποιος ξεκινά το ψυχοθεραπευτικό του ταξίδι από το σημείο που για κάποιον άλλο σημαίνει το τέλος του δικού του ταξιδιού. Η ψυχοθεραπεία είναι όχι μόνο μια υγιής προσπάθεια απέναντι σε ό,τι δυσκολεύει τον καθένα μας αλλά και ένδειξη υψηλής αντίληψης στη ζωή των ανθρώπων. Παραλληλίζω την απόφαση για ψυχοθεραπεία με την απόφαση μιας γυναίκας να γεννήσει με βοήθεια ή χωρίς. Η φύση έχει προικίσει τις γυναίκες με την ικανότητα της γέννας ακόμη και χωρίς κανέναν δίπλα τους αν χρειαστεί. Όμως εκτός κι να προκύψει, οι γυναίκες σήμερα επιλέγουν την ασφάλεια,, τη βοήθεια και τη μετάδοση γνώσης από τον ειδικό, είτε αυτός λέγεται μαία ή μαιευτήρας. Το άτομο με το πέρασμα του χρόνου και μέσα από ευεργετικές εμπειρίες ζωής μπορεί να επιλύσει συγκρούσεις που το ταλαιπωρούν, με την ψυχοθεραπεία όμως αυτό λογικά θα γίνει πιο σύντομα, πιο βαθιά, πιο μόνιμα, με λιγότερο ψυχικό κόστος και αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή του.
Η ψυχοθεραπεία χρειάζεται την ικανότητα του θεραπευόμενου να αναπτύξει εμπιστοσύνη στον θεραπευτή. Αν και χρειάζεται καιρός να συμβεί αυτό, συνήθως δεν παίρνει περισσότερες από 1-3 συνεδρίες για να φανεί αν αυτή η σχέση είναι τέτοια που θα επιτρέψει αυτού του είδους την ανάπτυξη. Αν έστω ένας από τους δύο μας αισθάνεται πως δεν υπάρχει η κατάλληλη «χημεία»μεταξύ μας, το καλύτερο θα ήταν η παραπομπή σε άλλο πιστοποιημένο θεραπευτή.
Επειδή το αίτημά σου για ψυχοθεραπεία είναι εθελοντικό, υποθέτω πως θέλεις να εξερευνήσεις μια επιθυμία να αλλάξει κάτι –ή περισσότερα- στη ζωή σου. Είμαι διαθέσιμη να σε βοηθήσω να εξερευνήσεις τους στόχους σου και τρόπους να τους πετύχεις. Είναι σημαντικό να κατανοήσεις πως παρά τα προσόντα και την εμπειρία μου τα οποία πλήρως θα μοιραστώ μαζί σου, είναι η δική σου δέσμευση και προθυμία να είσαι ανοιχτός-ή με τον εαυτό σου, τα οποία τελικά θα καθορίσουν την πορεία της θεραπείας σου.
Συχνά, η θεραπευτική διαδικασία και η αλλαγή σχετίζονται με δύσκολα συναισθήματα. Είναι η απώθηση και η καταπίεση αυτών που συνήθως προκαλούν «συμπτώματα» και δυσκολίες στη ζωή κάποιου. Ίσως προκύψει κατά τη διάρκεια μια προσωρινή αύξηση άγχους, πράγμα το οποίο αποτελεί ένδειξη βαθιάς, θεραπευτικής αλλαγής.
Η διάρκεια θεραπείας εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων καθώς η εξέλιξη δεν είναι προβλέψιμη και οι αρχικοί θεραπευτικοί στόχοι μπορεί κατά τη διάρκεια να εμπλουτιστούν. Η πρόοδος θα εκτιμάται περιοδικά και το πλάνο της θα προσαρμόζεται ανάλογα. Εξαρτάται επίσης από το είδος θεραπείας, π.χ. μια δουλειά που γίνεται με κύριο γνώμονα τις αρχές της συμβουλευτικής η οποία είναι βραχεία μέθοδος θεραπείας μπορεί να διαρκέσει κάποιους μήνες ενώ μια θεραπεία που στηρίζεται κυρίως σε στοιχεία της ψυχοδυναμικής θεωρίας όπου το άτομο εκπαιδεύεται βαθιά σε νέους τρόπους θέασης και χειρισμού της πραγματικότητας διαρκεί κάποια χρόνια.. Είναι σημαντικό να κατανοήσει το άτομο που ξεκινά μια τέτοια διαδικασία ότι η συνέπεια στην παρακολούθηση σε τακτικά κανονισμένες συνεδρίες, έχει ένα σημαντικό αντίκτυπο στην επίτευξη των στόχων του.
Το άτομο που βρίσκεται σε διαδικασία ψυχοθεραπείας έχει το δικαίωμα να τερματίσει τη θεραπεία οποιαδήποτε στιγμή. Σε τέτοια περίπτωση συστήνονται κάποιες τελευταίες συνεδρίες ώστε να κλείσουμε τη θεραπεία και τα θέματά του. Ωστόσο, πολύ συχνά όταν συζητούνται ανοιχτά με το θεραπευτή οι λόγοι μιας τέτοιας απόφασης και τα συναισθήματα που έχουν διακινηθεί, αποκαλύπτεται πλούσιο υλικό για τη συνέχεια της ψυχοθεραπείας. Ισχύει ότι η τελική απόφαση είναι του ατόμου.
Το οικονομικό κόστος μια ψυχοθεραπείας είναι χαμηλότερο για κάποιον που τη χρειάζεται και διστάζει να το αναλάβει σε σχέση με αυτά που χάνει χωρίς στήριξη σε επίπεδο συναισθηματικό, προσωπικό, κοινωνικό εργασιακό και άρα οικονομικό. Η ψυχοθεραπεία είναι μια εξειδικευμένη διαδικασία, η άσκηση της οποίας απαιτεί εκ μέρους του θεραπευτή πολύχρονη και δια βίου εκπαίδευση καθώς και πολύχρονη ψυχοθεραπεία του ίδιου, πέρα βέβαια από τις δεδομένες βασικές σπουδές του. Είναι λογικό λοιπόν να αμείβεται ανάλογα.
Η ασφαλής αίσθηση ιδιωτικότητας είναι σημαντικότατο στοιχείο της ανάπτυξης μιας θεραπευτικής σχέσης. Αυτός είναι ο πρωταρχικός λόγος που διατηρώ εμπιστευτικότητα στο φάκελό σου και στις συζητήσεις μας. Η εχεμύθεια και το απόρρητο επίσης προστατεύονται από τον κώδικά δεοντολογίας ψυχολόγων και από τη νομοθεσία. Σύμφωνα με το νόμο, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις στις οποίες είμαι υποχρεωμένη να αντιπαρέλθω του δικαιώματος σου περί απορρήτου:
Είμαι νομικά υποχρεωμένη να αναφέρω στις αρμόδιες υπηρεσίες κακοποίηση ή παραμέληση παιδιού ή ατόμου με αναπηρία. Έχω νομική και ηθική υποχρέωση να προειδοποιήσω τις αρμόδιες αρχές, μέλη οικογένειας ή σχετιζόμενα άλλα άτομα, αν θεωρώ ότι βρίσκεσαι σε άμεσο κίνδυνο του να τραυματίσεις τον εαυτό σου ή κάποιον άλλο.
Στις ανωτέρω περιπτώσεις θα ειδοποιήσω εσένα πρώτα.